ปิโตรเลียม (Petroleum)

๐ กิจกรรม เรื่อง กำเนิดปิโตรเลียม

๐ กำเนิดปิโตรเลียม

๐ การสำรวจปิโตรเลียม

๐ กระบวนการแยกน้ำมันดิบ

๐ กระบวนการแยกแก๊สธรรมชาติ

(กดเลือกหัวข้อที่จะศึกษา)

กำเนิดปิโตรเลียม

 

ฟุควิค --> ฮิวมิน --> คีโรเจน -->ปิโตรเลียม

     หินที่มีปริมาณอินทรีย์วัตถุ ในสภาพ คีโรเจน จัดเป็นหินต้นกำเนิด (Source rock) เป็นสภาพหินก่อนที่จะเปลี่ยนแปลงเป็นปิโตรเลียม ซึ่งอยู่ในสถานะของแข็ง หรือเรียกอีกอย่างว่า หินน้ำมัน (Oil shale) ซึ่งสามารถสกัดเอาน้ำมันออกมาได้ หินน้ำมันมีลักษณะเป็นหินดินดานเนื้อละเอียดมีสารประกอบอินทรีย์แทรกอยู่ เมื่อได้รับความร้อนจะสลายตัวให้น้ำมันที่มีลักษณะคล้ายน้ำมันดิบออกมา โดยน้ำมันดังกล่าวต้องนำไปผ่านกระบวนการให้เป็นน้ำมันที่มีคุณภาพดีเพื่อนำไปใช้ประโยชน์ต่อไป      
      ปิโตรเลียมแบ่งตามสถานะ ได้เป็น 2 ประเภท คือ น้ำมันดิบ (crude oil) ซึ่งมีสถานะเป็นของเหลวสีน้ำตาล จนถึงสีดำ และแก๊สธรรมาติ (natural gas) ซึ่งมีสถานะเป็นแก๊ส แก๊สธรรมชาติบริสุทธิ์จะไม่มีสี ในแหล่งปิโตรเลียมแหล่งหนึ่ง อาจพบทั้งน้ำมันดิบกับแก๊สธรรมชาติ หรือพบเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง

ภาพ การจัดเรียงตัวของปิโตรเลียมในแอ่งกักเก็บ

องค์ประกอบบริเวณที่พบปิโตรเลียม

     1. หินต้นกำเนิด เป็นหินที่มีซากพืชซากสัตว์ ทับถม อยู่นานผ่านความร้อนและแรงกดดันจนกลายเป็นปิโตรเลียม

     2. การเคลื่อนที่ของปิโตรเลียม ปิโตรเลียม บริเวณต้นกำเนิด ถูกชั้นหินกดทับบีบให้เคลื่อนที่ไปยังบริเวณกักเก็บ

     3. หินกักเก็บปิโตรเลียม เป็นหินที่มีความพรุน และมีความสามารถให้ของเหลวไหลผ่าน เช่น หินทราย หินปูน หินอัคนี ที่มีรูพรุนและรอยแตก

     4. หินปิดกั้นปิโตรเลียม เป็นชั้นหินที่มีเนื้อละเอียด ทำให้ปิโตรเลียมไม่สามารถไหลออก จากหินกักเก็บได้ เช่น หินดินดาน และหินเกลือ

     5. โครงสร้างกักเก็บปิโตรเลียม เป็นสภาพแวดล้อมที่มีโครงสร้างที่ทำให้ปิโตรเลียมถูกกักเก็บไว้ได้

โครงสร้างที่เป็นแหล่งกักเก็บปิโตรเลียม
แบ่งได้เป็น 2 ประเภท

1. แหล่งกักเก็บที่เกิดจากโครงสร้างทางธรณีวิทยา แบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ

1.1 โครงสร้างรูปโค้งประทุนคว่ำ
       เป็นโครงสร้างที่พบมากที่สุด 80%
1.2 โครงสร้างรูปรอยเลื่อน
      เป็นโครงสร้างที่พบในประเทศไทย
1.3 โครงสร้างรูปโดม

2. แหล่งกักเก็บแบบเนื้อหินเปลี่ยนแปลงพบปิโตรเลียมในโครงสร้างในชั้นหิน

ภาพ แสดงโครงสร้างที่เป็นแหล่งกักเก็บปิโตรเลียม

รวบรวมเรียบเรียงโดย ครูนันทนา สำเภา

เอกสารอ้างอิง

หนังสือรายวิชาพื้นฐาน วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เล่ม2 ปรับปรุง พ.ศ. 2560 ตามหลักสูตรแกนกลางปี 2551